– φιλοσοφικό άρθρο
Οι όροι υποχρέωση και καθήκον δεν εχουν ταυτόσημη έννοια, διότι στην ηθική το καθήκον πηγάζει από τη βούλησή του ανθρώπου ως υποχρέωση, ενώ η καθ αυτή υποχρέωση είναι πράξη εξαναγκασμού, ίσως αυτόβουλου ή που προέρχεται είτε από όφελος, είτε από γραφτούς νόμους ή άγραφους κανονισμούς των κοινωνιών.
Οι ηθικές ενέργειες είναι αρετές και πράξεις έμφυτες σύμφωνα με το καθήκον που γίνονται ανεξάρτητα από συνέπειες, σε σημείο που η ηθική πολλές φορές να αντιπαρατίθεται με το όφελος. Διότι η ηθική αποτελεί μορφή κοινωνικής συνείδησης που χαρακτηρίζεται από πράξεις και στάσεις έναντι των άλλων, που λαμβάνουν συνήθως μορφή κωδικοποιημένων κανονισμών ώστε να είναι ηθικά αποδεκτές και προσδιορισμένες ανάμεσα σε ένα σύνολο ηθικών κανόνων. Για ποιες ενέργειες είναι ηθικά αποδεκτές και ορθές και ποιες ανάρμοστες και λανθασμένες στα θέματα ηθικής, συνήθως δεν υπάρχουν ταυτόσημες απόψεις, παρά μόνο θεμελιώδεις διαφωνίες. Η ηθική δεοντολογία θέτει ως κριτήρια για την συμπεριφορά την ορθότητα των πράξεων, ενώ η καθηκόντως δεοντολογία δεικνύει ως κριτήριο που καθορίζει το ήθος, τις ηθικές αρετές του χαρακτήρα ή τον τρόπο ζωής που ακολουθεί κανείς.
Η λέξη ηθική περιγράφει τα ήθη και τον τρόπο σκέψεως μιας κοινωνίας που συνήθως διαφέρει από τις άλλες, διότι μεταξύ τους δεν υπάρχουν πάντα ταυτόσημες απόψεις, αλλά διαφορετικές θεωρίες και αντιφατικές, ακόμα και στα βασικά τους σημεία.
Παρατηρούμε ότι άλλο τρόπο σκέψεως και ηθικό προσανατολισμό εχουν οι μεσογειακοί λαοί, και άλλο οι βόρειοι ή νότιοι. Όμως τον κυριότερο ρόλο που καθορίζει την ηθική κουλτούρα μίας κοινωνίας, αποτελεί το πολιτισμικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στην αρχαία Ελλάδα για παράδειγμα, η χρήση δούλων ήταν ηθικά αποδεκτή, ενώ στην σύγχρονη εποχή με τα Ευρωπαϊκά ανθρώπινα δικαιώματα, είναι εντελώς απαράδεκτη.
Καταληχτικά, η έννοια της Ηθικής που προέρχεται από τη λέξη ήθος και σημαίνει χαρακτήρας, στηρίζεται στη διάκριση μεταξύ καλού και κακού που καθορίζει τη γενική μας συμπεριφορά έναντι των άλλων, με τρόπο που μας κάνει να ξεχωρίζουμε ως σωστοί άνθρωποι και χρήσιμοι σε μια κοινωνία.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗΣ
