-Eίναι άλλος κανένας μήνας
τόσο όμορφος σαν τον Απρίλη; Ποιος έχει
πιο πολλά τριαντάφυλλα και πιο καλές μυρωδιές από αυτόν; Ποιος έχει ωραιότερα κελαδήματα από τ ον
Απρίλη; Και τι μέρες που μας κάνει, χαρά Θεού! Μήτε ζέστη
μήτε κρύο. Και κοντά στα άλλα τα καλά, μας φέρνει
και τη Λαμπρή με τα κόκκινα αυγά.
Ο Απρίλιος ή Απρίλλης είναι ο τέταρτος μήνας
του έτους και περιλαμβάνει 30 ημέρες. Η ονοματολογία του προέρχεται από τη
Λατινική λέξη απερίλε, που σημαίνει άνοιγμα, δηλαδή είναι ο μήνας κατά τον
οποίο ο καιρός ανοίγει και έρχεται η Άνοιξη. Είναι
από τους ωραιότερους μήνες του έτους, διότι ως μήνας γεωργικής παραγωγής
ανθίζουν τα λουλούδια, ωριμάζουν τα σπαρτά και φυτεύονται οι αγροί, εξ ού η
παροιμία,
«Ο Μάρτης με τα λούλουδα τζι'
Απρίλης με τα ρόδα»
Ο μήνας Απρίλης καλείται και Γρύλλης από τη
λέξη γρυλλώνω, δηλαδή ανοίγω υπερμέτρως τα μάτια για να παρακολουθώ καλύτερα,
εννοώντας ότι οι γεωργοί πρέπει να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά στα σπαρτά τους
τα οποία κατ αυτόν τον μήναν ωριμάζουν, ώστε να μην τους τα κλέψουν ώσπου να τα
θερίσουν, εξ ού η παροιμία,
«Απρίλλην γρύλληννε
τσιαι θώριννε, τον Μάην κατάκοφκε»
Την 1η Απριλίου, γιορτάζουμε την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων
το 1955 για την ανεξαρτησία της Κύπρου από τους Άγγλους αποικιοκράτες.
Στην νεοελληνική λαογραφία ο Απρίλιος καλείται Λαμπριάτης και
Αγιοργίτης.
Συνήθως ο Απρίλιος είναι ο μήνας του Πάσχα, αφού αυτό
πάντα γιορτάζεται μεταξύ των ημερομηνιών 4 Απριλίου έως 8 Μαΐου. Ένεκα αυτής
της εορτής, ο Ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα με το όνομα Λαμπριάτης.
Στις 23 Απριλίου ή την επόμενη μέρα εάν αυτή συμπέσει με το Πάσχα, η εκκλησία γιορτάζει
τον Άγιο Γεώργιο τον Δρακοκτόνο. Ο Άγιος Γεώργιος θεωρείται προστάτης του
Στρατού Ξηράς, Άγιος της Αγγλίας, των προσκόπων και παλαιότερα των σταυροφόρων. Τον μήνα
Απρίλιο δοξολογείται ο Άγιος που σκότωσε τον Δράκοντα που φυλούσε το νερό μιας
πηγής κοντά στη Σιλήνα στη Λιβύη και το άφηνε να τρέχει μόνον όταν έβρισκε
κάποιον άνθρωπο να φάει. Οι κάτοικοι της περιοχής όριζαν με κλήρο το θύμα του
δράκοντα. Ολόκληροι στρατοί είχαν πολεμήσει με αυτό το τέρας, χωρίς αποτέλεσμα.
Ο κλήρος έφερε και τη σειρά της βασιλοπούλας, την οποία έσωσε ο Άγιος Γεώργιος
σκοτώνοντας το δράκο.
Ο Απρίλης, το τέταρτο εγγόνι του Χρόνου, από την πρώτη μέρα που ήρθε στον κόσμο
είχε ένα μεγάλο ελάττωμα, έλεγε ψέματα διαρκώς. Με τα ψέματα του ανακάτωνε και
αναστάτωνε τα πάντα. Έγινε τέτοιο κακό στη Φύση, που ήρθε ο γέρο Χρόνος να
βάλει κάποια τάξη.
Τον Απρίλη όμως τον αγαπούσε, αλλά το σωστό ήταν να
σκεφτεί κάποια τιμωρία, μικρή βέβαια, γιατί μικρός ήταν κι ο Απρίλης, και
σίγουρα με τα ψέματα ήθελε μονάχα να παίξει. Σκέφτηκε λοιπόν, σκέφτηκε κι
ύστερα είπε:
- Η τιμωρία του Απρίλη θα είναι να του πουλάμε εμείς
ψέματα στα γενέθλιά του αντί να του δίνουμε δώρα. Από δω κι εμπρός τη μέρα που
γεννήθηκε θα τη λέμε Πρωταπριλιά και θα επιτρέπω σε όλους σας να του λέτε όσα
ψέματα θέλετε!..."
Είναι λοιπόν η πρώτη του Απρίλη ή Πρωταπριλιά σημαδεμένη
ως μέρα με τα ψέματά της. Όταν οι αρχαίαοι Κέλτες τον Απρίλη που άνοιγε και ημέρευε ο καιρός
έβγαιναν για ψάρεμα, όσες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες
για μεγάλα ψάρια που τους ξέφευγαν γιατι ήταν ψάρια θεριά.
Με το ξημέρωμα της πρώτης μέρας του Απρίλη οι Έλληνες
είχαν το πρωταπριλιάτικο ψέμα ως πρώτο έθιμο και γούρι, προσπαθώντας να
ξεγελάσουν κάποιον άλλο. Με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα επίσης, είχαν την
εντύπωση ότι ξεγελούσαν τους δαίμονες παραπλανώντας τους να πάνε αλλού, μακριά
από τις περιουσίες τους.
Στην ύπαιθρο συνηθίζεται το περιπαίξιμον το λεγόμενον
«τον βούριστρον τζιαι τόν λαχτοπάτην». Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία στέλνουν άλλους
νεότερους που είναι άπειροι και άσκεφτοι και δεν γνωρίζουν την σημασία των
λέξεων, σε κάποιον ομοχώριο τους για να τον παρακαλέσουν να τους δώσει «τον
βούριστρον τζιαι τον λαχτοπάτην» ως απεσταλμένοι από άλλον για να του τον
μεταφέρουν. Συνήθως οι μεγαλύτεροι εξηγούν στους άμυαλους νέους που μετέφεραν
το μήνυμα, ότι οι λέξεις σημαίνουν να τους «βουρούν και να τους δέρνουν», αλλά
αν και αυτοί είναι άμυαλοι, κακότροποι και μοχθηροί, τότε τους δέρνουν, τους
πασπαλιάζουν και τους λαχτοπατούν.
Ως περιπαικτικό τσιατιστό για τον μήναν Απρίλλη στην
ύπαιθρο παλαιότερα που δεν ήξεραν πολλά γράμματα, αν κοπέλα νεονυμφευμένη
εγεννούσεν πρόωρα και ο άντρας εξέφραζε την απορία του πως συνέβη να γεννήσει
αφού ακόμη δεν παρήλθαν εννέα μήνες από του γάμου τους, αυτή παραπλανώντας τον,
του λογάριαζε τους μήνες εξηγώντας του ότι,
«Απρίλης γρύλλης τέσσερις, Μάης τσιαι πρωτογιούνης έξη
Ο μήνας που σ αρμάστηκα τσι ο μήνας που με πήρες οχτώ
τσι ο μήνας που εστεφανωθήκαμεν ενιά»
