Ο μήνας Δεκέμβριος ή και Δεκέβρης είναι ο μήνας με τις πλουσιότερες
δοξασίες και δεισιδαιμονίες.
Είναι ο μήνας των Χριστουγέννων και της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Κατά
την παράδοση, εάν σημειωθεί στις μέρες του αναβροχιά, τότε ο νέος χρόνος θα
είναι βροχερός κατά πως λέγει η παροιμία, «χαρά στα Γέννα τα στεγνά τα Φώτα τα
βρεγμένα».
Τον Δεκέμβριο σφάζουν χοίρους και κάμνουν λουκάνικα, λούντζες, ζαλατίνες,
τσιρίγγες κλπ. τα οποία φυλάουν σε μικρές κούμνες μέσα στην ίδια μίλλαν του
χοίρου.
Τις γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου οι
χριστιανοί τις καλούσαν Νικολοβάρβαρα και κατά τη λαογραφία έλεγαν «Τα
Νικολοβάρβαρα και οι τοίχοι χάρβαλα», επειδή λόγω των άφθονων βροχών αυτών των
τριών ημερών οι τοίχοι των σπιτιών κινδύνευαν να πέσουν. Ο λαός έλεγε σαν
παροιμία, "Απ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει κι ο χειμώνας".
Η αγία Βαρβάρα που γιορτάζει στις 4 Δεκεμβρίου, θεωρείται προστάτης των
παιδιών από την ευλογιά και τις άλλες εξανθηματικές αρρώστιες. Σε ορισμένα μέρη
συνήθιζαν την ημέρα της γιορτής της, καθώς και σε περίοδο επιδημίας, να κάνουν
μελόπιτες και να τις αφήνουν σε σταυροδρόμια, ώστε αν έρθει η αρρώστια να είναι
γλυκιά και ήπιας μορφής.
Στες 5 Δεκεμβρίου, γιορτάζουμε τον Άγιο Σάββα, και η παροιμία λέει, "Η
Αγιά Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη-Σάββας σαβανώνει κι ο Άη-Νικόλας παραχώνει."
Θέλοντας να πει ότι ο Άη Σάββας από την μια σαβανώνει τους νεκρούς και τους
ετοιμάζει για τον κάτω κόσμο, ενώ, από την άλλη, προσπαθεί να απομακρύνει το
θάνατο από τους ζωντανούς, ως άγιος προστάτης και θεραπευτής. Αυτή τη μέρα σε
μερικές περιοχές, συνηθίζουν να φτιάχνουν φάβα στη μνήμη του, κι όπως λέει μια
λαϊκή παροιμία: "Του Άη-Σάββα, τρώνε φάβα!"
Κάθε 6 Δεκεμβρίου γιορτάζουμε τη γιορτή του Αγίου Νικολάου, τον Άγιο της
γης και του πελάγου, που φέρνει βροχές στα βουνά και φουρτούνες στα πελάγη,
διότι ο Άγιος Νικόλας πέρα από άρχοντας της θάλασσας, είναι και του χειμώνα. Γι
αυτό, συνήθως τη μέρα της μεγάλης γιορτής του, φέρνει βροχές στη Κύπρο, φέρνει
και το Χειμώνα.
Στην αρχαιότητα ο Δεκεβρης ήταν αφιερωμένος στον θαλασσινό Θεό Πωσειδωνα
που με την Τρίαινά του, το σύμβολο της δυνάμεως και εξουσίας, συντάρασσε τις
θάλασσες και προκαλούσε μεγάλες τρικυμίες όταν θύμωνε, γεγονός που φοβούνταν
ιδιαίτερα για τα ταξίδια τους οι ναυτικοί. Τον αρχαίο Θεό που όριζε τη θάλασσα,
στη Χριστιανική πίστη του λαού, αντικατέστησε ο Άγιος Νικόλαος. Για να τον
εξευμενίσουν ρίχνουν στα τρικυμισμένα νερά λάδι από το καντήλι του Αγίου,
κόλλυβα από αυτά που στέλνουν στην εκκλησία την ημέρα της γιορτής του, ψίχουλα,
άρτο ή και μια μικρή εικόνα του. Τα σκορπούν στη θάλασσα και λέγουν Αϊ Νικόλα
μου, και πάψε την οργή σου και αμέσως παύει η τρικυμιά.
Μία ναυτική δοξαστική ιστορία από τη θαλασσινή Μάνη, αναφέρει ότι τα παλιά
χρόνια
τα καράβια και τα καΐκια ταξίδευαν μόνο σε γαληνεμένη θάλασσα γιατι ήταν
χωρίς τιμόνι .
Τη γραμμή από το Διακόφτι στα Βάτικα απέναντι, την έκανε ένας περάτης,
άγνωστος. Κάθε φορά όμως που σηκωνόταν τρικυμία το καράβι, χωρίς τιμόνι,
τσακιζόταν στους βράχους και οι άνθρωποι πνίγονταν. Ο περάτης όμως δεν πάθαινε
τίποτε και κάθε φορά παρουσιαζόταν με νέο καράβι. Ήταν δαίμονας που χαιρόταν
για το κακό των ανθρώπων.
Ώσπου κάποτε μπήκε επιβάτης και ένας γεράκος με άσπρα μαλλιά και γένια.
Κρατούσε στο χέρι του ένα παράξενο ξύλο, που πλάταινε προς τα κάτω. Το καΐκι
συνάντησε πάλι τρικυμία, οπότε ο γεράκος τρέχει και στερεώνει το ξύλο του στο
πίσω μέρος, το κρατάει γερά -ήταν το πρώτο τιμόνι- και κυβέρνησε το πλοίο, ώστε
να μην τσακιστεί στα βράχια. Οι άνθρωποι σώθηκαν, κι ο περάτης, από το κακό του
έσκασε και χάθηκε. Την ίδια ώρα χάθηκε και ο γεράκος που ήταν ο άγιος Νικόλαος
και νίκησε το δαίμονα, μαθαίνοντας και στους ναυτικούς το τιμόνι.»
Ο μήνας Δεκέμβριος και Γιορτινός λόγω των πολλών εορτών, Αϊ-Νικολιάτης,
Χριστουγεννιάτης, κλπ. Άλλες γιορτινές μέρες, έχει τη Γέννηση του Χριστού στις
25, του Εμμανουήλ στις 26, του Αγίου Στεφάνου στις 27.
Ο άγιος Ελευθέριος (15 Δεκεμβρίου) τιμάται με αργία από τις έγκυες
γυναίκες, για να τους χαρίζει «καλή λευτεριά». Για τον ίδιο λόγο τον τιμούσαν
και οι μαμές, οι οποίες πηγαίνοντας στις ετοιμόγεννες, κρατούσαν για βοήθεια
ένα εικόνισμα του αγίου.
k.tapakoudes@cytanet.com.cy
