ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ
ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ
(Πληροφορίες από το βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ
«Η ψυχή μετά τον θάνατο»)
Τι
συμβαίνει στη ψυχή όταν αφήνει το σώμα κατά την ώρα του θανάτου; Σε ποια
κατάσταση βρίσκεται από την ώρα εκείνη μέχρι την Τελική Κρίση; Υπάρχουν απαντήσεις
πραγματικές, ή μόνον υποδηλώνουν μια παρανόηση όσων επιστρέφουν από τους
νεκρούς;
Μέσα από τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας εξάγονται
ορισμένα συμπεράσματα για τον παράδεισο και την κόλαση, για φανερώσεις Αγγέλων
και δαιμόνων, για άϋλες μορφές που επικοινωνούν με τους ανθρώπους και για τις εξωσωματικές
εμπειρίες που αφού επέλθει ο θάνατος για δυο μέρες η ψυχή με συνοδεία αγγέλων απολαύει
της δυνατότητας να επισκέπτεται τόπους που είχε προσφιλείς και αγαπημένους κατά
το παρελθόν. Και αν η ψυχή είναι ενάρετη, πλανιέται σε όσα μέρη συνήθιζε εν ζωή
να πράττει έργα αγαθά. Ακόμα επειδή αγαπά το σώμα της, συνηθίζει κυρίως να περιφέρεται
όπου αυτό ευρίσκεται, στο νεκροκρέβατο, ή αλλού.
Στην νεκρώσιμη ακολουθία
περιγράφεται η κατάσταση της ψυχής που αν και αφήνοντας το σώμα παραμένει στη
γη, αδυνατώντας όμως να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους τους οποίους όμως
μπορεί να παρακολουθεί.
Την τρίτη μέρα όταν τελείται
μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής, λαμβάνει από φύλακα Άγγελο ανακούφιση για
τη λύπη που προήρθε εκ του χωρισμού της από το σώμα, και ελεύθερα μετακινείται
σε άλλες σφαίρες. Ο Χριστός που ο ίδιος ανέστη την τρίτη ημέρα από τους νεκρούς,
καλεί την ψυχή του αποθανόντος να μιμηθεί τη δική του ανάσταση και να ανέλθει
στους Ουρανούς όπου ευρίσκεται ο Θεός.
«Οίμοι, οίον αγώνα έχει η ψυχή χωριζόμενη εκ
του σώματος. Οίμοι, πόσα δακρύει τότε, και ουκ υπάρχει ο ελεών αυτήν. Προς τους
αγγέλους τα όμματα ρέπουσα, άπρακτα καθικετεύει προς τους ανθρώπους τας χείρας
εκτείνουσα, ουκ έχει τον βοηθούντα. Διό, αγαπητοί μου αδελφοί, εννοήσαντες ημών
το βραχύ της ζωής, τω μεταστάντι την ανάπαυσιν, παρά Χριστού αιτησώμεθα, και
ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος».
Άγιοι άνθρωποι επίστευαν
πως ενώ το σώμα αποθνήσκει, η ψυχή και η προσωπικότητα του αποθνώντος μεταφέρονται
σε μια άλλη διάσταση μένοντας ζώντα όπως και προηγουμένως. Και ενώ οι ζωντανοί θρηνούν
και οδύρονται για τους κεκοιμημένους, για εκείνους τα πράγματα είναι αλλιώς.
Όσοι απέθαναν και
επαναφέρθηκαν στη ζωή, διαπίστωσαν ότι το σώμα τους είναι μια στενάχωρη
κατοικία που δεν τους χωρεί, σε αντίθεση με τα ουράνια πλάτη όπου μεταφέρθηκε η
ψυχή τους έστω και για τις λίγες στιγμές θανάτου τους.
Η περιφορά της ψυχής των
πρώτων δύο ημερών του θανάτου γύρω από το νεκρό σώμα ή αλλού, αποτελεί γενικό
κανόνα με εξαίρεση ορισμένων που ξεκινούν την άνοδο τους πριν το τέλος των δύο
ημερών για κάποιον ειδικό λόγω που μόνον η Θεία Πρόνοια γνωρίζει. Οι ομολογίες μεταθανάτιων εμπειριών ατελείς καθώς είναι, αποτελούν
μόνο το ξεκίνημα της αρχικής περιόδου ασώματης περιπλάνησης της ψυχής στους
τόπους των επιγείων δεσμών της, γιατι κανείς από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει
παραμείνει νεκρός για αρκετό χρονικό διάστημα, έστω μέχρι να συναντήσει τους συνοδούς
αγγέλους των ψυχών.
Μερικοί επιστήμονες και ερευνητές
για την μετά θάνατον ζωή, θεωρούν ότι τέτοιες
περιγραφές των πρώτων
δύο ημερών καθώς και των επομένων, αποδεικνύουν την συνηθισμένη χρονική σειρά των εμπειριών της
ψυχής μετά τον θάνατο. Οι πολλές περιπτώσεις όπου οι νεκροί έχουν στιγμιαία
εμφανιστεί στους ζωντανούς μέσα στην πρώτη ή τις δύο πρώτες ημέρες μετά το
θάνατο, μερικές φορές σε όνειρα, είναι παραδείγματα που επαληθεύουν ότι η ψυχή συνηθίζει
να παραμένει κοντά στη γη για κάποια σύντομη χρονική περίοδο.
Την τρίτη ημέρα η ψυχή
διέρχεται μέσα από λεγεώνες φοβερών πονηρών πνευμάτων και τελωνείων που παρεμποδίζουν την πορεία της με πρόσχημα
πως είναι αμαρτωλή ψυχή, και μόνον άμα τα καταφέρει να τα προσπεράσει θα μπορέσει
να συνεχίσει την ανοδική πορεία της προς τον ουράνιο Θεό.
Πόσο φοβεροί και επικίνδυνοι
είναι οι δαίμονες και τα τελώνια, φανερώνεται από το γεγονός πως η ίδια η
Παναγία όταν πληροφορήθηκε από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ τον επικείμενο θάνατο της,
ικέτευσε τον υιό της να διασώσει την ψυχή της από αυτούς τους δαίμονες και
απαντώντας στην προσευχή της, ο ίδιος ο Χριστός κατέβηκε από τους Ουρανούς όπου
παρέλαβει την ψυχή της Μητρός του και να την οδήγησει στους Ουρανούς.
Επειδή φοβερή είναι
πράγματι η τρίτη ημέρα για την ψυχή του απελθόντος, είναι αναγκαίο να γίνεται μνημόσυνο
και δεήσεις για ασφαλή προσπέλαση των δαιμόνων που της παρεμποδίζουν την πορεία.
Διότι λίγο μετά το θάνατο η ψυχή αρχίζει έναν αγώνα, και γι αυτή τους την πάλη ώστε
να καταφέρει να διέλθει από τα τελώνια και τα δαιμόνια, χρειάζεται τη βοήθεια
και την αγάπη των ζώντων αγαπημένων που με πολλές προσευχές και ακατάπαυστη
ικεσία στο Θεό για έξι εβδομάδες και περισσότερο, ώστε τοιουτοτρόπως να πληρωθούν
ως αμοιβή οι Άγγελοι που θα τη συνοδεύσουν για να διαφύγει από τα πονηρά πνεύματα
που θα συναντήσει στο διάβα της. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί τη διδασκαλία περί
τελωνίων τόσο σημαντική, ώστε έχει συμπεριλάβει στον Κανόνα για την αναχώρηση
της ψυχής τροπάρια που διαβάζονται από τον ιερέα στο νεκρικό κρεβάτι κάθε
πιστού:
«Καθώς φεύγω από τη γη, αξίωσε
με να διέλθω ανεμπόδιστα από τον άρχοντα του αέρα, το διώκτη και βασανιστή,
εκείνον που ως άδικος ανακριτής στέκεται πάνω στους φοβερούς δρόμους». (4η Ωδή)
«Ω Πανένδοξε Θεοτόκε,
οδήγησέ με εις τους Ουρανούς, στα ιερά και πολύτιμα χέρια των αγίων αγγέλων
ώστε, προστατευμένος μέσα στα φτερά τους, να μην αντικρύσω τη ρυπαρή,
αποκρουστική και σκοτεινή μορφή των δαιμόνων». (6η Ωδή)
«Ω Αγία Θεοτόκε, Εσύ η
Οποία γέννησες τον Παντοδύναμο Κύριο, απομάκρυνε από εμένα τον άρχοντα των
φοβερών τελωνίων, τον κυβερνήτη του κόσμου, όταν φθάσει η στιγμή του θανάτου
μου, ώστε να Σε δοξολογώ αιωνίως». (8η Ωδή)
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα
λόγια της Εκκλησίας προετοιμάζουν τον αποθνήσκοντα Ορθόδοξο Χριστιανό για τις
δοκιμασίες που θα συναντήσει μπροστά του.
Άμα εξέλθει νικήτρια εκ
των δαιμονίων, και έως ότου παρέλθουν σαράντα
ημέρες από του θανάτου, η ψυχή περιέρχεται από ουρανίους τόπους και αβύσσους
της κολάσεως οπότε και καθορίζεται από τον πλαστουργό η θέση που θα εναποτεθεί μέχρι
την ανάσταση των νεκρών και την Τελική Κρίση.
Η επιμνημόσυνη δέηση
υπέρ των απελθόντων την ένατη ημέρα μετά τον θάνατο πραγματοποιείται επειδή κατά το σαρανταήμερο ταξίδι
όσο η ψυχή αναζητά την εναπόθεση της, παρουσιάζονται σε αυτήν τα θαυμαστά του
Παραδείσου, ενώ στο υπόλοιπο του ταξιδίου παρουσιάζονται τα μαρτύρια και τα
φρικτά της κολάσεως.
Το μετά θάνατον
σαρανταήμερο ταξίδι των ψυχών, λογείται δύσκολο, αγωνιώδες και τρομερό,
εξαιτίας του φόβου για τα αιώνια μαρτύρια που θα υποστούν αν καταδικαστούν κατά
την τελική Κρίση, ενώ μετά το σαρανταήμερο μερικές ψυχές βρίσκονται σε κατάσταση αγαλλίασης και μακαριότητας
διαισθανόμενοι ότι προορίζονται για μακάρια αιώνια ζωή, ενώ άλλες βρίσκονται σε
κατάσταση τρόμου αφού διαισθάνονται πως
αιώνια θα καταδικαστούν κατά την τελική κρίση.
Πατερικά κείμενα όμως, λέγουν
ότι κάποιες φορές ο ελεήμων Θεός ανταποκρινόμενος στις δεήσεις και στις προσευχές
ζώντων συγγενών, συγχωρεί ορισμένες αμαρτωλές ψυχές τις οποίες και επανατοποθετεί
δίπλα στις αγαθές ψυχές.
Τα οφέλη της προσευχής
για τις ψυχές που βρίσκονται στην κόλαση έχουν επίσης περιγράφει από Αγίους και
ασκητές. Στο βίο της η μάρτυς Περπετούα, αναφέρει πως η κατάσταση της ψυχής του
αδελφού της Δημοκράτη της αποκαλύφθηκε στον ύπνο της με την εικόνα μιας στέρνας
γεμάτης νερό, η οποία ήταν όμως τόσο ψηλά που δεν μπορούσε να τη φτάσει από το καυτό
βάραθρο όπου ευρισκόταν, αλλά χάρη στη δική της ολόθερμη προσευχή επί μία
ολόκληρη ημέρα και νύχτα, κατάφερε να την φτάσει, να πιεί και να ξεδιψάσει, και
ακολούθως να βρεθεί σε τόπο φωτεινό και χλοερό. Ήταν θεϊκό σημάδι πως ο Θεός
αποδέχτηκε την προσευχή της και απελευθέρωσε τον αδερφό της από τα δεινά της
κολάσεως.
Πολλά παρόμοια οράματα αναφέρονται
σε βίους Ορθοδόξων Αγίων και ασκητών, τα οποία όμως δεν πρέπει να ερμηνεύονται κατά γράμμα, ούτε και βεβαίως να θεωρούνται
ότι εξηγούν επ ακριβώς τον τρόπο ύπαρξης της ψυχής μετά τον θάνατο, αλλά ότι πρόκειται
περισσότερο για ενδείξεις της πνευματικής αλήθειας περί της καταστάσεως της
ψυχής στον άλλο κόσμο, και πως μπορεί να πάρει τη χάρη του Θεού χάρη στις
προσευχές εκείνων που παραμένουν στον ζώντα κόσμο.
