ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ
Το πρωί της πρώτης ημέρας του μηνός Μαρτίου ή Μάρτη, οι χωρικοί βγαίνουν στους αγρούς και νίβουν με την πρωινή δροσιά που επικάθεται στα σιτηρά σπαρτά το πρόσωπο τους και όλα τα γυμνά μέρη του κορμιού τους που είναι εκτεθειμένα στις ηλιακές ακτίνες, διότι πιστεύεται ότι έτσι μαλακώνει η επιδερμίδα τους, καθώς και ότι δεν μαυρίζουν από τον ήλιο. Από τις δροσοσταλίδες στα σπαρτά του κριθαριού αποφεύγουν να νίβονται, διότι πιστεύουν ότι βγάζουν κάτω από το βλέφαρο σπυρί την λεγομένη κριθαριά, η οποία είναι πολύ ενοχλητική.
Ο Μήνας Μάρτιος θεωρείται σπουδαίος για τη γεωργία, διότι οι σποραδικές του βροχές συντελούν στην αύξηση των σπαρτών και στην ανάπτυξη των φρούτων.
Τα πρωινά του μηνός είναι πολύ παγερά, ενώ με την ανατολή σιγά σιγά ο καιρός θερμαίνεται και η ημέρα γίνεται πολύ ζεστή.
Οι πρωινές ώρες θεωρούνται τόσο παγερές, εξ ού η παροιμία
«Το πορνόν του Μάρτη, ο γάρος εχτάρτην, το μεσομέριν επετάχτην»,
εξηγώντας ότι από το πολύ κρύο τις πρωινές του Μάρτη ψοφά και γάιδαρος ακόμα, ενώ έως το μεσημέρι τον πετάσσουν μακριά, διότι εβρώμισε από την πολλή ζέστη.
Το μήνα Μάρτιο εξ ού και το όνομα τους Μαρτούδκια, γενιούνται τα μικρά χνουδωτά σκουληκάκια που ζουν όσο διαρκεί ο μήνας. Από αυτά τα Μαρτούδκια γεννήθηκε και διαδόθηκε το αρχαίο έθιμο, η τοποθέτηση ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα ο λεγόμενος Μάρτης, στο χέρι των μικρών παιδιών και στις κοπέλες για να μην μαυρίσουν από τον ήλιο. Τα μωρά κάτω του ενός χρόνου, τα ονομάζουν πρωτομαρτούδκια, και τους βάζουν εφταπλά βραχιόλια από νήμα, διότι έτσι πιστεύουν ότι θα βγουν σιταράτα και όχι μελαχρινά.
Στο μήνα Μάρτη επίσης, συμπεριλαμβάνεται το εθιμο όπου κατά την εορτή των αγίων Θεοδόρων, κάτω από το προσκέφαλό τους οι κοπέλες βάζουν κόλλυβα για να τους φανερωθεί ο νέος που θα πάρουν για άντρα τους.
Ο Μάρτης μια γελά και μια κλαίει, δηλαδή μια Χειμωνιάζει και μια Καλοκαιριάζει.
Σύμφωνα με την παράδοση ο μήνας αυτός έχει δυο γυναίκες, την μια πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσκημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση τους και όταν γυρίζει στη μεριά της άσκημης κατσουφιάζει, μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο ουρανός με αποτέλεσμα να βρέχει, όταν γυρίζει προς την όμορφη γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο ουρανός με τον ήλιο να στέλλει τις αχτίδες του στη γη. Αλλά τις περισσότερες φορές γυρίζει από την άσχημη γιατί αυτή είναι πλούσια και τρέφει και τη φτωχή και όμορφη, οπότε οι περισσότερες ημέρες του μηνός να είναι σκυθρωπές. Αυτές οι μέρες κατά την αρχαιότητα ονομάζονταν Δρίμες και θεωρούνταν ως ημέρες επικίνδυνες. Ότι δηλαδή, δαιμονικά όντα τριγυρίζουν τον κόσμο. Πιστεύεται πως ότι ρούχα πλύνουν θα λειώσουν, ότι ξύλα κόψουν θα σαπίσουν, και όσοι λουστούν θα πάθουν κακό. Γι' αυτό οι νοικοκυρές δεν πλένουν ρούχα, και οι άνθρωποι αποφεύγουν να λουστούν.
Επειδή ο Μάρτης είναι μήνας άστατος, ο λαός κατασκεύασε ένα παραμύθι για λόγου του, με σκοπό να αιτιολογήσει τις άστατες καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τη διάρκεια του.
Μια φορά και έναν καιρό αποφάσισαν οι δώδεκα μήνες να φυλάξουν κρασί σε ένα βαρέλι ώστε να μπορούν να πίνουν όποτε τους ερχόταν η όρεξη.
Ο Μάρτης εκείνους τους καιρούς ήταν ο πρώτος μήνας του έτους, και ήταν πονηρός και κατεργάρης. Θέλοντας να ξεγελάσει τους άλλους, τους είπε,
- Εγώ θα ρίξω πρώτος μούστο στο βαρέλι για να γίνει κρασί και ύστερα ρίχνετε κι εσείς.
- Καλά, ρίξε εσύ πρώτος,
του είπαν οι άλλοι.
Έτσι και έγινε. Έριξε πρώτα εκείνος στο βαρέλι το μούστο και ύστερα ακολούθησαν και οι άλλοι μήνες.
Όταν λοιπόν ζυμώθηκε ο μούστος και έγινε το κρασί, είπε πάλι ο Μάρτης.
- Εγώ που έριξα πρώτος το μούστο, πρώτος θ' αρχίσω και να πίνω.
-Βέβαια,
είπαν οι άλλοι, έτσι είναι το σωστό.
Έτσι λοιπόν τρύπησε το βαρέλι στο κάτω μέρος, και άρχισε να πίνει, ως που ήπιε όλο το κρασί και δεν άφησε ούτε στάλα. Κατόπιν ήρθε η σειρά του Απρίλη να πάει να πιει κρασί. Πηγαίνει και το βρίσκει άδειο. Θυμώνει, το λέει στους άλλους. Θυμώνουνε εκείνοι και σκέφτονται τι να κάμουν. Συμφωνούν να τον τιμωρήσει ο Γενάρης που ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός. Τον πιάνει λοιπόν ο Γενάρης πρώτα τον δέρνει, και ύστερα του αφαιρεί το πρωτείο που είχε, να αρχίζει δηλαδή το έτος κάθε Μάρτη, και έτσι έγινε να αρχίζει το έτος από το Γενάρη.
Από τότε όταν ο Μάρτης θυμάται πως τους ξεγέλασε γελάει και ο καιρός ξαστερώνει, όταν πάλι θυμάται το ξύλο που έφαγε κλαίει και βρέχει».
Αλλά όμως το Μάρτη ξεκινά η Άνοιξη και θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής. Στις 25 του μήνα την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, γιορτάζεται η επέτειος της έναρξής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, και είναι ημέρα επίσημη αργία για τους Έλληνες
