Σύμφωνα
με την Ελληνική μυθολογία ο Ορφέας ήταν η κύρια εκπροσώπηση της τραγουδιστικής
τέχνης και της λύρας, γι αυτό οι άνθρωποι τον είπαν Θεό της Μουσικής. Είχε
επίσης ιδιαίτερη σημασία στη θρησκευτική ιστορία της Ελλάδας. Τα Ορφικά Μυστήρια
τελετουργικά αγνώστου περιεχομένου, πήραν το όνομά τους από τον Ορφέα.
Ο Πίνδαρος τον τοποθετεί μεταξύ των αρχαιότερων
ηρώων, αφού συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία. Οι Αργοναύτες σώθηκαν δύο φορές από τους κινδύνους στη
θάλασσα χάρη στον Ορφέα που ήταν μυημένος στα μυστήρια της Σαμοθράκης.
Ο Ορφέας πήρε ως δώρο από τον Απόλλωνα τη λύρα
και μυήθηκε από τις Μούσες στην τέχνη του τραγουδιού και της ποίησης. Η δύναμη
της μουσικής του ήταν τέτοια που ημέρευε τα θηρία και έκανε τα δέντρα και τις
πέτρες να χορεύουν. Από μικρός ενδιαφερόταν για τους θεούς, τους μύθους, τις
ιεροτελεστίες και σε νεαρή ηλικία πραγματοποίησε ταξίδι στην Αίγυπτο, από το
οποίο επέστρεψε σοφότατος και μυημένος σε ανώτερες δυνάμεις.
Σύμφωνα με τον Ερατοσθένη, όταν για χάρη της
γυναίκας του Ευριδίκης κατέβηκε στον Άδη και καθώς είδε τι ήταν εκεί κάτω,
έπαψε να τιμά τον Διόνυσο, θεώρησε τον Ήλιο ως τον σημαντικότερο από όλους τους
θεούς και σηκωνόταν τη νύχτα νωρίς το πρωί, ανέβαινε στο βουνό Παγγαίον για να
δει πρώτος τον Ήλιο όταν ανέτελλε. Οργισμένος ο Διόνυσος έστειλε τις Βασσαρίδες
που τον διαμέλισαν και σκόρπισαν τα κομμάτια του. Οι Μούσες τα συναρμολόγησαν
και τον έθαψαν.
Σύμφωνα με τον Οβίδιο, οι Θρακικές Μαινάδες
ακόλουθοι του Διονύσου, περιφρονημένες από τον Ορφέα, αρχικά του έριξαν ραβδιά
και πέτρες ενώ έπαιζε, αλλά η μουσική του ήταν τόσο όμορφη που ακόμα και οι
πέτρες και τα κλαδιά αρνιόντουσαν να τον χτυπήσουν. Εξαγριωμένες οι Μαινάδες
τον έσκισαν σε κομμάτια κατά τη φρενίτιδα των Βακχικών τους οργίων. Όμως
μεσαιωνικές παραδόσεις αποκαλούν τον Ορφέα ως πρώτο σοδομίτη.
Το κεφάλι και η λύρα του τα πήραν οι άνεμοι και
τα κύματα και τα μετέφεραν στη Λεσβιακή ακτή, όπου οι Μούσες μετέφεραν τη λύρα
ανάμεσα στα αστέρια, και τα κομμάτια του κορμιού του τα έθαψαν κάτω από τον Όλυμπο όπου τα αηδόνια
κελαηδούσαν πάνω από τον τάφο του. Η ψυχή του επέστρεψε στον κάτω κόσμο όπου
επανενώθηκε τελικά με την αγαπημένη του Ευρυδίκη. Όσο για την λύρα του, έγινε
αστερισμός στον ουράνιο θόλο.
Στην Πάφο ωστόσο, η παράδοση θέλει τον Ορφέα
μετά από πολλές περιπλανήσεις να
εγκαθίσταται στην Μπουάτ Ορφέας στη Χλώρακα τραγουδώντας θρηνητικά
τραγούδια για την αγαπημένη του Ευρυδίκη.
