Έθιμα, παραδόσεις και προλήψεις γεννήθηκαν με το πέρασμα των καιρών, με σκοπό να προλάβουν το κακό μάτι, για να είναι η βροχή αρκετή, η γη εύφορη και ο καρπός πολλής.
Ο ένατος μήνας του έτους καλείται από τους Κυπρίους Σεπτέμβρης και κατ’ αυτόν οι κάτοικοι της υπαίθρου τηρούν τα έθιμα με περισσήν προσοχή, ώστε να τους έρθουν όλα δεξιά και βοηθητικά.
Την 14ην τελείται ή εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ημέρα κατά την οποίαν οι γυναίκες της υπαίθρου παίρνουν στις εκκλησίες δέσμες βασιλιτζιάς που έχουν φυτεύσει και καλλιεργήσει οι ίδιες για να τελεστεί ο αγιασμός της Υψώσεως.
Ακόμα στις 14 Σεπτεμβρίου του Τιμίου Σταυρού, οι γυναίκες βάζουν λίγο από το σπόρο σε ένα πήλινο πιάτο, το πηγαίνουν στην εκκλησία και το αφήνουν δεξιά της Ωραίας Πύλης για να το ευλογήσει ο παπάς και τον οποίο σπόρο ύστερα, σμίγουν και ανακατεύουν με εκείνον που θα σπείρουν την πρώτη μέρα της σποράς. Μέσα στο σακί με το σπόρο βάζουν επίσης τρεις σκελίδες σκόρδο για να μην ματιάζεται, και σπυριά από ρόδι για να γίνουν χοντροί οι σπόροι των σπαρτών σαν του ροδιού.
Ξέροντας οι άνθρωποι την επικίνδυνη επίδραση τού ματιού και επειδή πίστευαν όλοι στο μάτιασμα και υποπτεύονταν ότι μπορούσε ό καθένας να ματιάζει, την πρώτη ημέρα που πήγαινε ο γεωργός για σπορά, έφευγε νύχτα για τα χωράφια ώστε να αποφύγει τα κακά συναπαντήματα.
Θεωρείται ο Σεπτέβρης ώς μεταβατική εποχή από του θέρους εις το φθινόπωρο, μήνα κατά τον οποίο ο καιρός γίνεται ψυχρότερος και θεωρείται επικίνδυνος για την υγεία και όπου κατά τες νύκτες η διαμονή στην ύπαιθρο πρέπει να αποφεύγεται και οι άνθρωποι πρέπει να διαμένουν στες οικίες των.
Ως εκ τούτου σχηματίστηκαν οι λαϊκές ρήσεις:
«Του Σταυρού σταύρωσε τιζ' έμπα 'σσω»
Ή κατά άλλους,
«Του Σταυρού βάωσε τζι' έμπα 'σσω»
Ή ακόμα,
«Του Σταρού σταύρωσε τζι΄ έμπα έσσω βάωσε»
Δηλαδή κατά ή μετά την εορτή του Σταυρού, πρέπει να κλείνονται οι πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών διότι αρχίζει το ψύχος.
Η σελήνη του μηνός αυτού θεωρείται μετεωρολογικό φαινόμενο για την ευφορία του επόμενου έτους. Αν δηλαδή ή σελήνη των πρώτων ημερών του πρώτου τετάρτου της είναι στραμμένη προς τα πάνω και όχι τελείως νοτιοανατολικώς, και αν τα άκρα της είναι λεπτά και οξεία, τότε θεωρείται καλός οιωνός και ότι το επόμενο έτος θα είναι εύφορον υπό γεωργικής απόψεως.
